Java gibi nesne odaklı bir programlama dilinde, kodun bakımı, genişletilebilirliği ve yeniden kullanılabilirliği için doğru tasarım prensiplerine uyum sağlamak önemlidir. Bu prensiplerden biri de “gevşek bağlılık” ( loosely coupled ) olarak adlandırılır. Gevşek bağlılık, sınıflar veya bileşenler arasındaki bağımlılığın minimize edildiği bir tasarım yaklaşımıdır. Bu makalede, Java’da gevşek bağlılığın ne olduğunu, nasıl sağlandığını ve kodun esneklik ve modülerlik açısından nasıl faydalar sağladığını keşfedeceğiz.

Gevşek Bağlılık Nedir?

Gevşek bağlılık, bir sistemdeki bileşenlerin birbirlerine mümkün olduğunca az bağımlı olduğu bir tasarım prensibidir. Bu prensibe göre, bir bileşenin diğer bileşenlerin iç yapısını veya ayrıntılarını bilmemesi gerekmektedir. Bileşenler, birbirleriyle iletişim kurarken arayüzler veya sözleşmeler üzerinden etkileşim sağlar. Bu sayede, bileşenler arasında bağımlılıklar azalır ve değişikliklerin bir bileşende diğerlerine minimum etkisi olur.

Gevşek Bağlılığın Sağlanması:

Java’da gevşek bağlılığın sağlanması için aşağıdaki prensipler kullanılabilir:

• Arayüz Tabanlı Programlama: Bileşenler arasındaki etkileşimlerde arayüzler kullanmak, bağımlılıkları azaltır. Böylece, bileşenlerin iç yapılarındaki değişiklikler, diğer bileşenlere minimum etki yapar.
• Bağımlılıkları En Aza İndirmek: Bileşenlerin birbirleriyle olan bağımlılıklarını minimuma indirmek için gereksiz veya sınırlayıcı bağımlılıklardan kaçınmak önemlidir. İhtiyaç duyulan bağımlılıkların ise soyutlamalar üzerinden sağlanması tercih edilir.
• İyi Tanımlanmış Sorumluluklar: Bileşenlerin iyi tanımlanmış sorumlulukları olmalıdır. Her bileşen kendi sorumluluklarına odaklanmalı ve diğer bileşenlerin iç işleyişlerine karışmamalıdır.
• Bağımlılıkları Tersine Çevirmek: Bileşenler arasındaki bağımlılıkları tersine çevirerek gevşek bağlılık sağlanabilir. Yani, üst seviye bileşenler alt seviye bileşenlere bağımlı olmaktan ziyade alt seviye bileşenler üst seviye bileşenlere bağımlı hale getirilebilir.

Gevşek Bağlılığın Faydaları:

• Modülerlik: Gevşek bağlılık, kodun modüler bir yapıda olmasını sağlar. Bileşenlerin bağımsız olarak geliştirilebilmesi ve değiştirilebilmesi, projenin ölçeklenebilirliğini artırır.
• Esneklik: Gevşek bağlılık, değişikliklerin bir bileşende diğer bileşenlere minimum etkisi olmasını sağlar. Bu sayede, sistemde yapılan bir değişiklik, sadece ilgili bileşenin etkilendiği bir şekilde gerçekleştirilebilir.
• Bakım Kolaylığı: Bileşenler arasındaki az bağımlılık, kodun bakımını kolaylaştırır. Bir bileşenin değiştirilmesi veya yeniden yazılması gerektiğinde, diğer bileşenlerde minimal düzeyde düzeltme yapılması yeterlidir.

Gevşek Bağlılık Kullanımı Örneği:

Aşağıda, “Musteri” ve “Siparis” adında iki sınıfın birbirine gevşek bağlı olduğu bir örnek verilmiştir:

public interface SiparisIslemleri {
    void siparisVer();
    void siparisIptal();
}

public class Musteri {
    private SiparisIslemleri siparisIslemleri;

    public Musteri(SiparisIslemleri siparisIslemleri) {
        this.siparisIslemleri = siparisIslemleri;
    }

    public void siparisVer() {
        siparisIslemleri.siparisVer();
    }

    public void siparisIptal() {
        siparisIslemleri.siparisIptal();
    }
}

public class SiparisIslemleriImpl implements SiparisIslemleri {
    @Override
    public void siparisVer() {
        // Sipariş verme işlemleri
    }

    @Override
    public void siparisIptal() {
        // Sipariş iptal işlemleri
    }
}

Bu örnekte, “Musteri” sınıfı “SiparisIslemleri” arayüzünü kullanarak “SiparisIslemleriImpl” sınıfına bağımlıdır. “Musteri” sınıfı, “SiparisIslemleri” arayüzü üzerinden sipariş verme ve iptal etme işlemlerini gerçekleştirir. Bu sayede, “Musteri” sınıfının iç yapısı, “SiparisIslemleriImpl” sınıfının iç yapısına bağımlı olmaktan kurtulur.

Sonuç:

Java’da gevşek bağlılık ( loosely coupled ), kodun esneklik, modülerlik ve bakım kolaylığı açısından önemli bir tasarım prensibidir. Gevşek bağlılık, bileşenler arasındaki bağımlılıkların minimize edilmesini sağlar ve değişikliklerin sınırlı bir etkiye sahip olmasını sağlar. Bu makalede, gevşek bağlılık kavramını anlattık, sağlanması için kullanılan prensipleri paylaştık ve faydalarını vurguladık.